Motoryczność człowieka
Motoryka lub motoryczność ludzka to pojęcie obejmujące całokształt czynności ruchowych człowieka, inaczej sferę ruchową aktywności, słowem to wszystko, co dotyczy poruszania się człowieka w przestrzeni na skutek zmian położenia całego ciała lub poszczególnych jego części względem siebie.

Pojęcie idei formy i treści ruchu

Motoryczność człowieka jest pojęciem wielostronnym, na które składają się jej idea, treść i formy ruchu.

Poszczególne czynności ruchowe ocenia się, biorąc przede wszystkim pod uwagę ich ideę, a więc cel i motywy działania.

Motywy świadomej działalności ruchowej mogą być następujące:

* bezpośrednia potrzeba życiowa,

* wykonanie koniecznych czynności związanych np. z samoobsługą ,

* osiąganie postawionego sobie celu,

* czynienie zadość pobudkom natury hedonistycznej (zabawa, rozrywka i tym podobne) {hedone- roskosz.gr},

* poczucie konieczności i obowiązku,

* potrzeby twórcze (muzyka, malarstwo sport itp.).

 

Mając na uwadze przede wszystkim ideę ruchu można mówić o motoryczności:

produkcyjnej, wyrazowej i sportowej.

Pierwsza związana jest głównie z działaniem mających na celu wytwarzanie dóbr materialnych, druga służy oddziaływaniu ludzi i porozumiewaniu się a trzecia znajduje w największej mierze swój wyraz w ruchach sportowych i zabawowych.

 

Treść aktu ruchowego oznacza zasadniczy najważniejszy element danej czynności, który zwykle wskazuje na jej użytkowność. W tym sensie mówimy o: chodzie, biegu, skoku, chwycie itp.
Forma ruchu stanowi zewnętrzny przejaw ruchu, który określają stosunki czasowo-przestrzennych będące wyrazem doskonałości procesów koordynacyjnych w układzie nerwowym.

 

 Struktura motoryczności w ujęciu J.Raczka
Raczek w motoryczności człowieka wyodrębnił dwie strony:

* potencjalną charakteryzującą wewnętrzne uwarunkowania (utajone możliwości ruchowe)

* efektywną, przez którą widoczne są zewnętrzne przejawy - realne właściwości ruchu.

 

 Strona potencjalna określa właściwości procesualne związane z charakterem fizjologicznych i psychicznych funkcji ustroju.

Raczek zdolności motoryczne uznawał nie jako sumę izolowanych predyspozycji, lecz zawsze jako złożony wielowarstwowy i dynamiczny system stosunków, zależności pomiędzy różnymi elementami spójnej całości.

Wyróżnił tu w szczególności:

 zdolności motoryczne kondycyjne, koordynacyjne oraz gibkość następnie dodał kompleksowe – hybrydowe.

 

Struktura zdolności motorycznych wg. J Raczka

* kondycyjne (energetyczne) – determinowane przede wszystkim procesami energetyczno- metabolicznymi i motywacyjnymi,

* koordynacyjne (informacyjne) - determinowane przede wszystkim procesami sterująco- regulacyjnymi i kognitywnymi (poznawczymi),

* kompleksowe determinowane czynnikami obu wcześniej wymienionych grup, ale bez wyraźnej dominanty.

 

Strona efektywna zaś obejmować by miała wyłącznie zewnętrzne przejawy ruchu.
Wyróżnione tu właściwości strukturalne charakteryzują obraz i przebieg ruchu w czasie i przestrzeni.

 

Motoryczność w ujęciu J. Szopy.
Szopa wyróżnił w potencjalnej stronie motorycznej: predyspozycje motoryczne, zdolności motoryczne i umiejętności ruchowe.

Predyspozycje motoryczne wg J. Szopy:

 a) morfologiczno-strukturalne: parametry somatyczne -  proporcje ciała, struktura i masa mięśni, ruchomość stawów, masa tłuszczowa, masa ciała szczupłego, gibkość.

 b) energetyczne:
* beztlenowe:
   1. max moc anaerobowa kwasomlekowa,
   2. mma niekwasomlekowa,
* tlenowe:
    1. zdolność max pochłaniania tlenu,
    2. odporność na zmęczenie / próg beztlenowy

 c) koordynacyjne:
  koordynacja nerwowo-mięśniowa (wzrokowo ruchowa),
  orientacja przestrzenna,
  równowaga,
  czas reakcji,
  antycypacja itp.

 d) psychiczne:
  temperament,
  siła woli,
  odwaga,
  motywacja itp.

 
Zdolności motoryczne podzielił na 4 grupy: szybkościowe, siłowe, wytrzymałościowe i koordynacyjne.
Na ich poziom mają wpływ łatwomierzalne podstawowe somatyczne i funkcjonalne cechy człowieka a więc predyspozycje motoryczne.

Szopa uznał gibkość nie za zdolność a za predyspozycję .
 

Szopa uznał cechy ruchu za cechy jakościowe a więc atrybuty ruchu czyli zewnętrznego obrazu przemieszczającego się ciała lub jego fragmentu przestrzeni